21 Ιουνίου, μία από τις 4 «σημαντικότερες» ημέρες στο ταξίδι της Γης σε ένα έτος…
4 ημέρες «πυλώνες» για την 24ωρη διάρκεια της μέρας και της νύχτας σε ένα έτος…
- μεγαλύτερη μέρα, μικρότερη νύχτα του χρόνου (21/06)
- ίση μέρα και νύχτα (22-23/09)
- μεγαλύτερη νύχτα, μικρότερη μέρα του χρόνου (21/12)
- ίση νύχτα και μέρα (20-21/03)
(για το βόρειο ημισφαίριο και αντίστροφα για το νότιο ως προς τις ημερομηνίες).
Ρωτήσαμε «μικρούς και μεγάλους» τι μπορεί να φέρνουν άμεσα στο νου τους οι δύο αυτές λέξεις… «μέρα και νύχτα«, και πήραμε τις παρακάτω απαντήσεις, έναν, αναμενόμενο και μη, καταιγισμό «διπόλων«…
Υπάρχει άραγε κάποια σχέση όλων των παραπάνω «δυϊσμών» με το φαινόμενο της «μέρας και νύχτας», και κατ’ επέκταση της περιστροφής της Γης γύρω από τον άξονά της ή/και της περιφοράς της γύρω από τον Ήλιο; Και πόσα ακόμη μπορούμε να ανακαλύψουμε με μία πολύ απλή ψηφιακή αναζήτηση (π.χ. εαρινή/φθινοπωρινή, ιούνιος/δεκέμβριος, βόρειο/νότιο, ανοδικό/καθοδικό κλπ)…
Η Γη μας ταξιδεύει και μάς ταξιδεύει όμορφα και με απόλυτη συνέπεια στον χρόνο και τον χώρο του σύμπαντος! Κάθε μέρα βιώνουμε πολλά φαινόμενα που έχουν σχέση με το ταξίδι αυτό, τη μέρα και τη νύχτα, την ανατολή και τη δύση του ήλιου, τις τέσσερις εποχές, τη διάρκεια μιας μέρας και ενός χρόνου, το κρύο και τη ζέστη, τις φάσεις της Σελήνης… Πώς, όμως, όλα αυτά σχετίζονται με το ταξίδι της Γης και τους νόμους του φυσικού κόσμου;
Συζητάμε, ζωγραφίζουμε, γράφουμε, υποθέτουμε, παρατηρούμε, ερμηνεύουμε, παίζουμε και συνεργαζόμαστε δημιουργικά, με τις ταμπλέτες μας και τον διαδραστικό πίνακα! Αξιοποιούμε διαδικτυακά εργαλεία, εικονικές προσομοιώσεις και εκπαιδευτικά παιχνίδια, ατομικά και ομαδικά.
Τι λένε όμως τα παιδιά (ηλικίας 10-12 χρονών), για το ταξίδι αυτό, όπως το έχουν βιώσει στην καθημερινή τους ζωή (πριν ταξιδέψουν με τη βοήθεια των ψηφιακών εφαρμογών);
Αστέρια, ήλιος, φεγγάρι, φως, γαλαξίας, πλανήτης, milky way
Ο Ήλιος μοιάζει σαν να πέφτει για ύπνο, γιατί πια έχει ήδη δύσει.
Στην πρώτη εικόνα ο Ήλιος ανατέλλει, στη δεύτερη βρίσκεται στον ουρανό, στην τρίτη ο Ήλιος δύει και στην τετάρτη βγαίνει το φεγγάρι.
Η μέρα και η νύχτα μου θυμίζει το παιχνίδι και το ουράνιο τόξο.
Όταν ακούω για τη νύχτα σκέφτομαι τα αστέρια που λάμπουν γύρω από το φεγγάρι και πάνω από το φεγγάρι εμένα με στολή αστροναύτη.
Μου αρέσει όμως το ηλιοβασίλεμα που δείχνει πως η φύση μπορεί να διαμορφώσει από μόνη της, καλύτερα από τους ανθρώπους με όλα τα μηχανήματα και τη νέα τεχνολογία.
Εγώ ταξιδεύω χωρίς προορισμό! Πήρα ένα καράβι και γυρνάω τη θάλασσα… Μαγεύομαι από τον ήχο των κυμάτων και παρατηρώ τα όμορφα τοπία που υπάρχουν γύρω μου! Το καλό με αυτό το ταξίδι είναι πως δεν τελειώνει ποτέ! Βρίσκομαι πάντα εκεί με το μυαλό μου!
Περπατάω μέσα σε ένα πλοίο πολύ όμορφο και πολύ μεγάλο, είναι λες και περπατάω στον παράδεισο. Πίσω μου έχω την ωραιότερη θέα, το φεγγαράκι, επίσης καθρεφτίζεται στην θάλασσα δημιουργώντας πανέμορφα και εξωτικά χρώματα. Στη φαντασία μου είναι τόσο λίγη μπροστά σε ότι υπάρχει στη Γη.
Ήλιος, Γη, Σκοτάδι, Φως… Η μέρα και η νύχτα είναι δύο αντίθετα πράγματα, τα οποία υπάρχουν εξαιτίας του ήλιου.
Μία ενδεικτική ροή των δραστηριοτήτων για ένα τέτοιο ψηφιακό ταξίδι, μπορεί ενδεικτικά να είναι η παρακάτω…
Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με ή χωρίς διαθεσιμότητα διαδικτύου, και με προσωπικούς υπολογιστές (π.χ. σε εργαστήριο υπολογιστών με περιβάλλον Windows), αλλά και με ταμπλέτες (π.χ. με περιβάλλον Android, στο οποίο έχουν ήδη εγκατασταθεί τα δύο ελεύθερα λογισμικά, το Google Earth και το Solar System Scope), με ή χωρίς πλαστικοποιημένες διαφάνειες Α3, όπως περιγράφεται στο: «216 δισδιάστατοι και τρισδιάστατοι χάρτες υψηλής ανάλυσης για κάθε χρήση σε 33+1 links στο Φωτόδεντρο«…
Τα παιδιά μετά τη δραστηριότητα έγραψαν…
Σήμερα εμείς παρακολουθήσαμε τη Γη και καταλάβαμε πως γυρνάνε οι πλανήτες και ο Ήλιος. Επίσης καταλάβαμε πως γίνεται η εναλλαγή μέρας και νύχτας σε όλους τους πλανήτες.
Κάθε ώρα, από κάποιο τόπο, φεύγει η μέρα και κάπου αλλού έρχεται…
Η αλλαγή μέρας-νύχτας μου φάνηκε καταπληκτικό θέαμα. Η Γη μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο έχει ολοκληρώσει μια πορεία. Καθώς αλλάζει η ώρα περνάνε και οι μέρες. Με λίγα λόγια οι μέρες αλλάζουν χάρη στην περιστροφή της Γης.
Η μέρα με τη νύχτα είναι ουσιαστικά ίδιες. Αυτό που γίνεται ανάμεσά τους οφείλεται στην κίνηση του Ήλιου και της Γης. Όταν για παράδειγμα το ένα μέρος έχει ήλιο το μέρος που βρίσκεται απέναντι θα έχει νύχτα. Η περιστροφή της Γης είναι πολύ σημαντική για του ανθρώπους.
Είδα πολλά περίεργα, αλλά τούτο που δεν θα το ξεχάσω ποτέ, είναι πως στις 12 Απριλίου του 2067 ένας κομήτης θα χτυπήσει έναν δορυφόρο της NAΣA!
Το ταξίδι στο διάστημα ήταν μια «ψεύτικη» εμπειρία που με μάγεψε… Έμαθα το σύμπαν, τι γίνεται έξω από τον πλανήτη μας! Είμαι σίγουρη ότι θα μας μείνει αξέχαστο!!!
Κλείνουμε με την αφοπλιστική ρήση μιας μαθήτριας (της Στ’ Δημοτικού)…
«Αυτή η θέση του θεατή από το διάστημα ήταν μαγευτική. Είδα την αλλαγή μέρας νύχτας από μια θέση διαφορετική. Όλα ήταν μαγικά από ψηλά! Μου άρεσε αυτό το ταξίδι και θα ήθελα να το ξανακάνω! J», εξαιρετικά αφιερωμένο στη 1 από τις 365 ημέρες του χρόνου, με τη μεγαλύτερη διάρκεια μέρας…
Ειρήνη Σπυράτου, Γιάννης Κωτσάνης, 21 Ιουνίου 2014
Σημείωση 1: Με τον τρόπο αυτό περιγράψαμε μια σειρά από βιωματικά εργαστήρια, από τα οποία τα πρώτα, που σχετίζονται με το φαινόμενο της «μέρας-νύχτας», πραγματοποιήθηκαν για παιδιά ηλικίας 10-12 στις 14 Φεβρουαρίου 2014 στο χώρο του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού και για μαθητές Στ’ Δημοτικού στις 10-11 Ιουνίου 2014 στο Δημοτικό Σχολείο Φιλοθέης.
Σημείωση 2: Μια παλιότερη διδακτική πρόταση υπάρχει στο άρθρο: «Η εναλλαγή μέρας – νύχτας«. Μια νεότερη προσέγγιση, με βάση το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γεωγραφία, παρουσιάζεται στην 1η Ενότητα της Στ’ Δημοτικού: Η περιστροφή της Γης (ως Σχέδιο Διδασκαλίας στη σελ. 26), και μια προσαρμογή της, η οποία αξιοποιεί πλήρως τα υπάρχοντα Μαθησιακά Αντικείμενα, στο Φωτόδεντρο, το αποθετήριο του Ψηφιακού Σχολείου, υπάρχει στο έγγραφο: Η περιστροφή της Γης.
Σημείωση 3: Λίγες ώρες πριν, εντελώς τυχαία (?), διαβάσαμε ένα ενδιαφέρον απόσπασμα από τον Πρόλογο του Μ. Πανώριου στην ελληνική έκδοση του βιβλίου «The dispossed» της αμερικανίδας συγγραφέα Ursula Le Guin (έκδοση Parsec 2008). «Η Ούρσουλα Λε Γκεν δεν αντιμετωπίζει τα θέματα που εξετάζει σαν αντίθετες δυνάμεις, αλλά σαν δύο μέρη ενός ισορροπημένου συνόλου, όπως το γιν και το γιανγκ (πρόκειται για το ταοϊστικό σύμβολο των αντιθέτων, όπου γιανγκ ο ενεργητικός πόλος ή αρσενικό και γιν ο παθητικός ρόλος ή θηλυκό), όπου το καθένα αποκτά το νόημά του από τη σχέση του με το άλλο. … Οι κριτικοί της τονίζουν ότι αυτός ο αρχετυπικός δυϊσμός, φως-σκοτάδι, ήχος-σιωπή, και ο τρόπος με τον οποίο εξετάζεται από τη Λε Γκεν είναι μάλλον ανατολικός, ταοϊστικός για την ακρίβεια, παρά δυτικός. … Το μαύρο και το άσπρο παρουσιάζονται με όλες τις αποχρώσεις τους και με όλα τα στοιχεία που τα συνθέτουν χωρίς ποτέ, παρ’ όλ’ αυτά, να είναι συμπαγή και αδιαπέραστα». Και όλα τα προηγούμενα, τι ιδιαίτερος προπομπός, για ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο, ανάμεσα στο αλληλοσυνδεόμενο δίπολο «πραγματικότητας και εικονικότητας», για το οποίο συζητούσαμε δυο μέρες πριν, με τη Μυρσίνη Ζορμπά, κινητήριο δύναμη του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, στο οποίο και κάναμε το ένα τα βιωματικά αυτά εργαστήρια….
Γεωδρόμιο... 