1 φορά στα 70 χρόνια: από τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων στο «ζευγάρωμα» Ηλιοστάσιου-Πανσέληνου και Χωρο-Χρονικού Γραμματισμού…

«Ο μηχανισμός ο οποίος ανασύρθηκε από το βάθος της θάλασσας στα Αντικύθηρα, εδώ και περισσότερο από εκατό χρόνια, κίνησε αμέσως το ενδιαφέρον κάθε είδους ερευνητών της αρχαιότητας. Ήταν ένας αστρολάβος; Ήταν ένα πλανητάριο, ένα αστρονομικό ρολόι; Ή κάτι άλλο; Η επιστημονική έρευνα προχωρούσε πολλές φορές στα σκοτεινά, αφήνοντας περιθώριο στη φαντασία, που δεν ήθελε και πολύ να ξεπεράσει τα όρια της λογικής. Ότι πρόκειται για έναν μηχανισμό είναι σίγουρο, και μάλιστα για τον πιο σύνθετο μηχανισμό της αρχαιότητας (2ος-1ος αιώνας π.Χ.), που δεν έχει παρόμοιό του στα 1.300 χρόνια που ακολουθούν» (Πρόγραμμα Έρευνας για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων)…

Πόσο απίστευτα εναρμονισμένοι με τον «χωρικό και χρονικό γραμματισμό« θα έπρεπε να ήταν οι δημιουργοί αυτού του «Μηχανισμού των Αντικυθήρων» [ΕΡΩΤΗΜΑ 1!] που μάλλον, θα ήταν σε θέση να προβλέψουν [όπως άλλωστε οι σύγχρονοι αστρονόμοι με τα εντυπωσιακά μέσα τους], ότι σήμερα, 21 Ιουνίου, θα είχαμε ταυτόχρονα και Θερινό Ηλιοστάσιο και Πανσέληνο (στη 1.34 ξημερώματα, με διαφορά περίπου 30 λεπτών); Επισημάναμε, φυσικά πολλές φορές, ότι στο αστικό μας περιβάλλον, έχουμε πλέον προ πολλού σταματήσει να βιώνουμε, και ίσα-ίσα θυμόμαστε, τις 4 σημαντικές αυτές ημέρες στην αλλαγή των εποχών, που πολύ συχνά συνιστούν και σημαντικές Παγκόσμιες Μέρες

Το γεγονός αυτό, μας δίνει μια καλή αφορμή για να παραθέσουμε καθιερωμένους γραμματισμούς, τον Γλωσσικό Γραμματισμό, τον Μαθηματικο-Λογικό Γραμματισμό, τον Ψηφιακό Γραμματισμό και τον Χωρικό Γραμματισμό. Φυσικά το δίπολο του «χωρο-χρόνου», με τις 3 διαστάσεις του χώρου και τη 1 διάσταση του χρόνου, δεσπόζει και στις θετικές, και στις κοινωνικές επιστήμες, αλλά και σε εναλλακτικές προσεγγίσεις (π.χ. World View – Kearney)! Όμως…

 

280

Ας δούμε, για παράδειγμα, τι θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε για την παραπάνω εικόνα…

Ποια περιοχή της Ελλάδας απεικονίζει ο Χάρτης; Ποια βουνά, πεδιάδες, κόλπους, ποτάμια, λίμνες, νησιά, πόλεις…

Είναι βέβαιο ότι θα πάρουμε πολλές και διαφορετικές απαντήσεις, ανάλογα με τον «χωρο-χρονικό» γραμματισμό του κάθε ερωτώμενου. Μήπως τελικά σήμερα, έχουμε «υποτιμήσει» αυτόν τον σπουδαίο γραμματισμό μέσα από όλα τα τεχνολογικά μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας; [ΕΡΩΤΗΜΑ 2!], και ο οποίος τελικά κατέχει μια σπουδαία θέση ανάμεσα στους σημαντικότερους;

Μια ελάχιστη συμβολή, κυρίως στο δεύτερο ερώτημα, έρχονται να δώσουν οι παρακάτω 65 διαφάνειες με τα 280+ links στα 4 βιωματικά εργαστήρια,  που πραγματοποιήθηκαν το πρώτο τρίμηνο του 2016 (μετά από προσκλήσεις των φίλων και συναδέλφων Σχολικών Συμβούλων: Α. Ασβεστά, Α. Ζουγανέλη, Μ. Δίτσιου, και Κ. Στεφανίδη, τους οποίους και ευχαριστώ θερμότατα)

Εξαιρετικά, λοιπόν αφιερωμένο, στο «ζευγάρωμα» Ηλιοστάσιου και Πανσέληνου, το οποίο δεν μεριμνήσαμε να το χαιρόμαστε σε κάποια βουνοκορφή ή ακρογιαλιά, αλλά από το μπαλκόνι του σπιτιού της πόλης μας…

 ΓΚ, 21 Ιουνίου 2016

Save

Save

Save

Save

Save

Η ισημερία της… κλιματικής αλλαγής;

Απολύτως συνεπής στο ταξίδι της, η Γη μας ξαναπερνάει και πάλι από το σημείο της «ΦΙ», διαμηνύοντάς μας την επίσημη αρχή του Φθινοπώρου, όπως το περιγράφει και ο Διονύσης Σιμόπουλος (Διευθυντής του Πλανητάριου)…

Μετά τη θερινή τροπή, ο Ήλιος συνεχίζει να κατεβαίνει προς το Νότο, και στις 23 Σεπτεμβρίου φτάνει στο φθινοπωρινό ισημερινό σημείο, οπότε, όπως και στο εαρινό ισημερινό σημείο, έχουμε ίση μέρα και νύχτα:  ισημερία.  Αλλά η κάθοδος του Ήλιου συνεχίζεται, μέχρις ότου, στις 22 Δεκεμβρίου, φτάνει στο νοτιότερο σημείο της τροχιάς του που ονομάζεται χειμερινό τροπικό σημείο, ή απλά χειμερινή τροπή ή χειμερινό ηλιοστάσιο.

Και πολύ γλαφυρά, συνεχίζει με τις γιορτές που σχετίζονται με την αλλαγή των εποχών, χιλιάδες χρόνια πριν, τις οποίες εμείς, στο αστικό μας περιβάλλον, έχουμε πλέον προ πολλού ξεχάσει, και ίσα-ίσα θυμόμαστε τις 4 σημαντικές αυτές ημέρες στην αλλαγή των εποχών, που πολύ συχνά συνιστούν και σημαντικές Παγκόσμιες Μέρες

Autumn

Όμως η Google με τα «κινούμενα» Doodles που σκαρώνει, γιορτάζει με το δικό της τρόπο αυτές της μέρες…

Την ημέρα αυτή όμως σε πολυάριθμα σημεία του πλανήτη μας, ατομικά ή ομαδικά, από τα εργαστήρια ή από τους δρόμους, λίγοι ή εκατομμύρια άνθρωποι, μιλάνε ή διαδηλώνουν για την Παγκόσμια Καταστροφή της Φύσης και τον εφιάλτη της Κλιματικής Αλλαγής!

Πριν 2 μέρες, στις 21 Σεπτεμβρίου, σε μια από τις σπουδαιότερες κινητοποιήσεις και ψηφοφορίες που έγιναν ποτέ για το Κλίμα της Γης, πολίτες και κινήματα από όλον τον κόσμο συναντήθηκαν στους δρόμους του πλανήτη, και στη συνέχεια να παρουσιάσουν σε ένα 15λεπτο που τους έχει παραχωρηθεί , υπό την σκέπη του Avaaz, στη Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ για το Κλίμα (23 Σεπτεμβρίου 2014, Νέα Υόρκη), τη «φωνή τους»…

Από ολόκληρα νησιά πλαστικών σκουπιδιών που στροβιλίζονται στις θάλασσες του Ειρηνικού ωκεανού μέχρι τα «διαστημικά σκουπίδια» που αποτελούνται από ολόκληρα τμήματα ή συντρίμμια δορυφόρων, πυραύλων και σκαφών που αυξάνονται συνεχώς περικυκλώνοντας τη Γη και την εξόρυξη του θαλάσσιου βυθού για την ανεύρεση πολύτιμων μετάλων, την εξαφάνιση ολόκληρων βουνοκορφών για την αφαίρεση του άνθρακα , την καταστροφή των ποταμών και την εξαφάνιση των βιότοπων της άγριας ζωής, η παγκόσμια καταστροφή των οικοσυστημάτων τείνει να εξαφανίσει την ίδια τη ζωή.

Albatross-Carrying

Η Guardian μοιράζεται μαζί μας τις εικόνες αυτές ως Ten worst ‘ecocides’, κάνοντας και μια αναφορά σε μια πρωτοβουλία για να αναγνωριστεί η Οικοκτονία, δηλαδή η μαζική καταστροφή των οικοσυστημάτων ( End Ecocide on Earth), ως Έγκλημα κατά της Ειρήνης και της Ανθρωπότητας.

Space-Junk

Εκατομμύρια κομμάτια τροχιακών συντριμμιών έχουν φτάσει σε ένα κρίσιμο επίπεδο. Μια εικόνα του υπολογιστή από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος δείχνει κατά προσέγγιση 12.000 τεμάχια σε τροχιά γύρω από τη Γη (μια… χωματερή που πνίγει τη Γη)!

 Ειρήνη Σπυράτου, 23 Σεπτεμβρίου 2014

«Ταξιδεύοντας με τη Γη μας…» την Ημέρα της Γης!

22 Απριλίου: άλλη μια σημαντική παγκόσμια μέρα! Αυτή τη φορά μιλάμε για την «Παγκόσμια Ημέρα της Γης». Η ημέρα αυτή, όπως πολύ εύκολα μπορεί κανείς να εντοπίσει, καθιερώνεται από το 1970, οπότε και εκατομμύρια Αμερικανοί βγήκαν στους δρόμους ζητώντας μέτρα και σεβασμό για το περιβάλλον. Η συγκεκριμένη γιορτή συντονίζεται παγκοσμίως από το Δίκτυο Ημέρας της Γης, Earth Day Network, σε περισσότερες από 190 χώρες.  Σήμερα, όπως αναφέρει το δίκτυο, πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε πολλές πόλεις του κόσμου, από την ανατολή στη δύση και από τον βορά στο νότο, αναλαμβάνουν δράση στις κοινότητές τους για την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος,  the Face of Climate Change Wall (και στο Instagram)…

Face_of_Climate

Εμείς, θα γιορτάσουμε τη μέρα αυτή με δύο τρόπους! Θα αφήσουμε τη φαντασία μας ελεύθερη, και έχοντας μόνο ένα παράθυρο στον κόσμο, αυτό της οθόνης του υπολογιστή μας, θα κάνουμε ένα ταξίδι, ψηφίζοντας παράλληλα στο διαγωνισμό «Doodle 4 Google: «Η Ελλάδα μου»«, το ένα από τα 60 «doodles» που ξεχώρισαν, το «Ηλιοβασίλεμα αλλά Ελληνικά» (του μαθητή από την Άρτα)…BASILAS_3-6Το λεκτικό ταξίδι μας (ένα είδος storytelling), ζηλεύοντας πάντα την απίστευτη ιστορία του «Αστρολάβου»,  ξεκινάει ακριβώς λίγο «πάνω» από τον τόπο μας, ας πούμε από το σχολείο μας, στις συγκεκριμένες γεωγραφικές συντεταγμένες (λ, φ) που βρισκόμαστε, και έχουμε εστιάσει στο τελευταίο όριο των 20 μέτρων που μας επιτρέπει το Google Earth. Παρατηρούμε για λίγο την περιοχή, προς όλες τις κατευθύνσεις, και συνεχίζουμε την περιήγησή μας προς την Ακρόπολη. Παρακολουθούμε ένα προκαθορισμένο «3D tour«, μπορούμε φυσικά να σταματήσουμε όποτε και όπου θέλουμε για να πλοηγηθούμε ελεύθερα, και μετά συνεχίζουμε εξερευνώντας τα μεγαλύτερα βουνά, τα ποτάμια και τις λίμνες τις Ελλάδας. Αλλάζουμε συνεχώς «οπτικές», από τον γεωμορφολογικό και τον πολιτικό χάρτη, στον χάρτη βλάστησης –  θερμοκρασιών – υδατοπτώσεων. Ένα όμως μικρό διάλειμμα παιχνιδιού χρειάζεται! Τι είναι καμουφλαρισμένο στις τοποθεσίες από τις οποίες συνεχώς περνάμε;  Συνεχίζουμε, χαράζοντας μιαν απόλυτη «οριζόντια» διαδρομή, από τα δυτικά προς τα ανατολικά, από τον Αμβρακικό στον Παγασητικό, επιλέγοντας τα «δικά» μας σημεία για να μελετήσουμε πώς μεταβάλλεται το υψόμετρο στο κέντρο της Ελλάδας…

Συνεχίζουμε πια στη θάλασσα, προς τα βόρεια, παρατηρώντας τη ζωή των ανθρώπων στα νησιά, περνάμε από το Βόσπορο και ψάχνουμε στη Μαύρη Θάλασσα τις εκβολές του Δούναβη… Εδώ θα επιχειρήσουμε να περάσουμε «ανάποδα» με το ποταμόπλοιό μας, από όλες τις πρωτεύουσες που διασχίζει ο Δούναβης και μέσα από ένα τεχνητό κανάλι να βρεθούμε στο Ρήνο, φτάνοντας στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης, το Ρότερνταμ. Στη συνέχεια, θα διασχίσουμε τα παγωμένα νερά της Βόρειας Θάλασσας, περνώντας τα όρια της Ευρώπης,  με προορισμό ακριβώς το σημείο [0 – 90º], ακριβώς δηλαδή πάνω στον Βόρειο Πόλο… Θα μπορούσαμε, φυσικά, να συνεχίσουμε προς το νότο, ακολουθώντας ακριβώς τον μεσημβρινό των 180º, αλλά όχι!

Αν αρχίσουμε σιγά σιγά να ανεβαίνουμε, πραγματοποιούμε κάποιες μετρήσεις συστατικών της ατμόσφαιρας, και στη συνέχεια, προσπαθώντας να κάνουμε το πρώτο μας βήμα στη Σελήνη για να νιώσουμε πιο ανάλαφροι, συνειδητοποιούμε ότι το ταξίδι μας είναι διπλό! Δεν είμαστε μόνο εμείς που ταξιδεύουμε, αλλά και η ίδια η Γη μας! Καταρχήν, μπορούμε με πολλή προσοχή να παρατηρήσουμε την κίνησή της γύρω από τον νοητό άξονά της, τη μέρα-νύχτα, πώς δηλαδή πέφτει το φώς του ήλιου πάνω στην επιφάνειά της, να μελετήσουμε τις φάσεις της Σελήνης και λίγο πιο αργά πλέον να απομακρυνόμαστε και να παρατηρούμε την περιφορά της (δική της και δική μας!) γύρω από τον Ήλιο! Και με την «κάμερά» μας προς τη Γη, επιταχύνουμε το χρόνο και παρατηρούμε πώς αλλάζουν οι εποχές, στο βόρειο ημισφαίριο… Άλλη μια στάση για το… παιχνίδι των εποχών! Όμως, αρχίζει πλέον να απλώνεται, προς κάθε κατεύθυνση, το ηλιακό μας σύστημα με όλους τους πλανήτες του… Και το ταξίδι μας μπορεί να συνεχιστεί ακόμη πιο μακριά…

Και όμως όλα τα παραπάνω, το καταλάβατε ήδη, είναι πλέον εφικτά, στις ιστοσελίδες του Ψηφιακού Σχολείου, και είχαμε την ευκαιρία, ένα ελάχιστο δείγμα, να τα παρακολουθήσουμε στην αποψινή ημερίδα, με θέμα «Τεχνολογικός Γραμματισμός και Εκπαίδευση», μέσα από τις διαφάνειες που παραθέτουμε «Ταξιδεύοντας με τη Γη μας»… διδακτικές προτάσεις αξιοποίησης του Ψηφιακού Σχολείου στα μαθήματα των Φυσικών Επιστημών…

Καλή πλοήγηση!

ΕΣ, ΓΚ, 22 Απριλίου 2013

ΥΓ: Εκ των υστέρων ανακαλύψαμε και άλλες σχετικές πηγές. Η ημέρα αυτή αξιοποιείται, σε όλο τον κόσμο, πολλαπλώς στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ένα μικρό δείγμα με πολλές ιδέες στο άρθρο της Edutopia:  Earth Day 2013: Lesson Plans, Reading Lists and Classroom Ideas.
Aside

Οι προτεινόμενες δραστηριότητες (2-3 διδακτικών ωρών) επικεντρώνονται στην περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο, ώστε να διερευνηθεί μέσα από συνεργατικές διαδικασίες και πρακτικές των Φυσικών Επιστημών (πρόβλεψη, παρατήρηση, ερμηνεία), το φαινόμενο της εναλλαγής των εποχών προσεγγίζοντας τη Γη ως ένα ουράνιο σώμα το οποίο αποτελεί μέρος ενός συστήματος (Γη – Ήλιος).

Η διδακτική πρόταση (για Στ΄ Δημ. ή Α΄ Γυμν.)…

Ενδεικτικές προσομοιώσεις…

Παιχνίδια…

Φύλλα εργασίας

Η εναλλαγή των εποχών…