Η Εαρινή Ισημερία 2020 στη φύση: 1 έως 275.469 κουκίδες-covid επί χάρτου!

Από παράδοση το Γεωδρόμιο θεωρεί ότι η 21η Μαρτίου είναι μία από τις τέσσερις υπέροχες και σημαδιακές ημέρες στην ετήσια παγκόσμια ζωή του πλανήτη μας, σίγουρα η πιο αγαπημένη! Στο παρελθόν του 24ώρου της, οι νύχτες είναι μεγαλύτερες από τις μέρες, στο παρόν της, τείνουν η μέρα και η νύχτα να έχουν την ίδια διάρκεια, ενώ στο μέλλον αρχίζουν οι μέρες να είναι μεγαλύτερες από τις νύχτες. Η 21η Μαρτίου, εκτός από Εαρινή Ισημερία, είναι ταυτόχρονα Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης, του Ρατσισμού, της Δασοπονίας και ειδικά στην Ιαπωνία είναι εθνική γιορτή, μια μέρα επικοινωνίας με τη φύση και έκφρασης στοργής για όλα τα ζωντανά όντα, η πρώτη μέρα της άνοιξης, που είναι και πρωτοχρονιά για το πέρσικο ημερολόγιο (Διαπολιστισμικό Εορτολόγιο).

Κινούμενοι συνήθως καθημερινά με μεγάλες ταχύτητες από και προς την κατοικία μας αφήνουμε έξω από τις χωρικές αναζητήσεις μας, τοποθεσίες που εφάπτονται σχεδόν της κατοικίας μας. Τι καλύτερος λοιπόν τρόπος να γιορτάσουμε αυτή τη σπουδαία μέρα με απολύτως τοπικές δραστηριότητες, στο πλαίσιο της σημερινής πλέον παγκόσμιας πανδημίας του κορονοϊού όπου όλες οι υπερ-τοπικές δράσεις έχουν απαγορευθεί…

Σχεδόν δίπλα από την τοποθεσία συγγραφής αυτού του άρθρου, βρίσκεται ο Λόφος της Φιλοθέης και το Άλσος Βεΐκου ή Πάρκο Γαλατσίου. Τρεις, μέχρι πριν την ημέρα αυτή, ήταν οι γνωστές χωρικές αποτυπώσεις αυτού του πάρκου που απλωνόταν νότια, με κέντρο πάντα το καθημερινό σημείο αναχωρήσεων και αφίξεων της τοποθεσίας αυτής:

• 1η αποτύπωση, ο google χάρτης ο οποίος και χρησιμοποιείται συχνότατα με προορισμό κάποιες άγνωστες τοποθεσίες,
• 2η αποτύπωση οι περιφερειακοί δρόμοι γύρω από το πάρκο στους οποίους κινούμαστε κυρίως με το αυτοκίνητο, και
• 3η αποτύπωση, η χωρική φυσική έκθεση στην περιοχή με κάποιες μικρές βιαστικές βόλτες, μόνο προς την ανατολική περιφερειακή πλευρά του πάρκου.

Η είσοδος στο πάρκο, μόλις σε απόσταση 300 μέτρων και 3 περίπου λεπτών από το σημείο αφετηρίας μας, επεφύλασσε άμεσες εκπλήξεις, καταπράσινα μικρά μονοπάτια, κεκλιμένες πλαγιές, σημεία πανοραμικής θέας του λεκανοπεδίου, ελικοειδείς χωμάτινους δρόμους, εντυπωσιακή πευκο-βλάστηση, νεαρά δέντρα σε καμένες περιοχές, ανθισμένη χαμηλή βλάστηση, ανοιξιάτικες μυρωδιές, χελωνάκια, μέλισσες, και πολλά-πολλά άλλα… Μόνο τρεχούμενο νερό δεν υπήρχε! ΜΙΑ ΝΕΑ ΥΠΕΡΟΧΗ ΧΩΡΟ-ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ  προσδιορίστηκε, σε χρόνο μίας ώρας και διανυθείσα απόσταση περίπου δύο χιλιομέτρων (με αργό ρυθμό και πολλές φωτογραφίσεις)…

Μία όμως εξερεύνηση χωρίς γενικότερες μετρήσεις δεν μπορεί να δώσει και τις κατάλληλες προεκτάσεις στο εγχείρημα. Τελικά η περιοχή είχε μία περίπου έκταση 250 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων όπως απεικονίζεται στην προηγούμενη εικόνα και ουσιαστικά καλύπτει το 1/4 της συνολικής περιοχής που απεικονίζεται στον παρακάτω χάρτη. Οι πρόχειροι υπολογισμοί στο google map προσδιορίζουν τη συνολική έκταση σε ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο 1 km² (το οποίο δεν είναι παρά ένα τετράγωνο με πλευρά ενός χιλιομέτρου, που με κανονικό ρυθμό μπορεί να διανυθεί σε περίπου μία ώρα). Για να μπορέσει κάποιος να το διανύσει περιμετρικά, θα πρέπει να διατρέξει τουλάχιστον 6,5 χιλιόμετρα (όπως φαίνεται στον χάρτη, και συνιστά πλέον έναν επόμενο στόχο).

Πάντα τελικά υπάρχουν ΘΗΣΑΥΡΟΙ γύρω μας που δεν έχουμε ανακαλύψει μέσα στο συνεχές κυνήγι του χρόνου, όπου φαίνεται ότι ο παρακείμενος χώρος μας έρχεται σε μία δεύτερη μοίρα. Το τέλος όμως, στην αναπάντεχη αυτή πεζοπορική εξερεύνηση, επεφύλαξε και μία μικρή έκπληξη. Μία πεταλούδα βρέθηκε γαντζωμένη στα ρούχα μας, ακολουθώντας την πορεία αυτή μέχρι το χώρο της επιστροφής! Το γνωστό «φαινόμενο της πεταλούδας» από τον Αμαζόνιο στην Κίνα, φαίνεται να έστειλε το εντυπωσιακό του μήνυμα, 8.000 χιλιόμετρα από το Ουχάν-Hubei της Κίνας (με έκταση περίπου 8.500 km²) στο Πάρκο Γαλατσίου…

Γιάννης Κωτσάνης, 21 Μαρτίου 2020

 ΥΓ 1: Κουκίδα ενός σημείου για δήλωση με 1 κλικ μόνο (ΝΑΙ/ΟΧΙ/ΔΕΝ-ΓΝΩΡΙΖΩ) αν έχετε παρουσιάσει συμπτώματα του ιού COVID-19…

ΥΓ 2: Προσομοιώσεις της εκθετικής αύξησης του COVID-19…

ΥΓ 3: Κουκίδες 275.469 σημείων με τα επιβεβαιωμένα παγκοσμίως κρούσματα του COVID-19, στις 21 Μαρτίου 2020, και οι καμπύλες ανεβαίνουν εκθετικά και απειλητικά…

932 απαντήσεις ζητούν ερωτήσεις… από τη διαχρονική ΓΑΙΑ, στο συγχρονικό Google Earth, με 3 «κλικ» του Φωτόδεντρου!

«Μια φορά κι έναν καιρό, στον κόσμο δεν υπήρχε τίποτε άλλο από το Χάος. Από το Χάος ξεπήδησε μ’ ένα θαυματουργικό τρόπο η Γαία, που έγινε η παγκόσμια μητέρα όλων των όντων. Γέννησε πρώτα τον Ουρανό, που τον έβαλε να την περιτριγυρίζει από παντού και να είναι αιώνια κατοικία των αθανάτων. Ύστερα, μαζί του έκανε πολλά παιδιά, τους Τιτάνες, τους Κύκλωπες και τους Γίγαντες. Η Γαία συνέχισε να γεννάει, αλλά ο Ουρανός, ξέροντας πως κάποτε θα εκθρονιζόταν από τα παιδιά του, τα εξαφάνιζε μόλις έρχονταν στη ζωή, γκρεμίζοντάς τα στα έγκατα της Γης…» και ο μύθος συνεχίζεται!

Για μας, πλέον, η Γη είναι ένας πλανήτης μέσα στο απέραντο διάστημα που, καθώς κινείται γύρω από τον ήλιο, μας φέρνει τις εποχές. Στην επιφάνειά της απλώνονται ωκεανοί και ήπειροι… Ακούσαμε, είδαμε, διαβάσαμε, παρατηρήσαμε, ανακαλύψαμε ότι…

1. Ο πλανήτης Γη είναι μια σφαίρα που περιβάλλεται κυκλικά από την ατμόσφαιρα, δεν υποστηρίζεται, δεν υπάρχει απόλυτη «κάτω» κατεύθυνση… (2985)
2. Ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος, όταν όλοι στην εποχή του πιστεύουν ότι η Γη είναι επίπεδη, το 230 π.Χ., μετράει την ακτίνα της και την υπολογίζει σε περίπου 6.400 χιλιόμετρα… (9145)
3. Ο άξονας της Γης έχει μία μικρή κλίση ως προς το επίπεδο της περιφοράς της γύρω από τον Ήλιο και η έκθεση κάθε επιφάνειας της Γης στις ακτίνες του Ήλιου, αλλάζει καθώς περιφέρεται γύρω του… (2734)
4. Στη Γη, βλέπουμε τη Σελήνη, τον μοναδικό δορυφόρο της, να ανατέλλει τη νύχτα από την ανατολή και να δύει τη μέρα στη δύση… (23/06/2013)
5. «Τα αστέρια είναι ειδικοί μικρολαμπτήρες ιωδίου που συνδέονται με ένα κεντρικό ηλεκτρονικό φωτοκύτταρο, κι έτσι ανάβουν αυτόματα τη νύχτα και σβήνουν την ημέρα»… (Αρκάς).
6. «Πετώντας με αεροπλάνο ακριβώς πάνω από τον ισημερινό, με ταχύτητα εδάφους περίπου 1.700 χιλιομέτρων την ώρα, μπορούμε να κάνουμε μια πλήρη περιστροφή του, περίπου 40.000 χιλιόμετρα, και να ξαναβρεθούμε στο ίδιο σημείο την επόμενη μέρα, βλέποντας συνεχώς την ανατολή του Ήλιου»… (9198)
7. Οι ναυτικοί, πριν την εμφάνιση των σύγχρονων οργάνων ναυσιπλοΐας στις αρχές του 20ού αιώνα, χρησιμοποιούσαν για τον προσανατολισμό τους, κυρίως, πυξίδα και ναυτικούς χάρτες… (9144)
8. Ο Δούναβης, το πλωτό τμήμα του οποίου είναι σχεδόν 2500 χλμ, διασχίζει 10 χώρες, 4 πρωτεύουσες και πάνω από 100 μεγάλες και μικρές πόλεις… (3046)

Αυτά και εκατοντάδες άλλα, σχετιζόμενα με τα φυσικά φαινόμενα, στοχεύουμε, σχεδόν 2 δεκαετίες, να «οικοδομήσουμε», μέσα σε ένα διερευνητικό και συνεργατικό περιβάλλον, αξιοποιώντας με τον καλύτερο τρόπο τις ψηφιακές μας δημιουργίες…

Ενδεικτικά παραδείγματα περιγράφονται στο άρθρο «Οι αντιλήψεις των μαθητών και μαθητριών της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης για το σχήμα της Γης και τη βαρύτητα» (Σπυράτου, Χαλκιά, 2007), ενώ απαριθμούνται 1700! «παρανοήσεις» για το Σύμπαν, στο Heavenly Errors!

Να παραθέσουμε, επίσης, και την πολύ ενδιαφέρουσα πρόσφατη έρευνα σε 9.556 σπουδαστές από 181 σχολεία, στο ‘The Influence of Teachers’ Knowledge on Student Learning in Middle School Physical Science Classrooms‘, όπου υποστηρίζεται ότι 95% των ερωτηθέντων δεν επεξηγούν σωστά το φαινόμενο των εποχών. Συμπεράσματα της έρευνας είναι ότι ακόμη και αν οι διδάσκοντες είναι ενήμεροι για τις επιστημονικές αιτίες των φαινομένων, αυτό δεν εγγυάται ότι θα επιτύχουν στους στόχους τους, αν δεν γνωρίζουν τις εναλλακτικές ιδέες και «παρανοήσεις» των σπουδαστών τους.

Ένα λοιπόν εξαιρετικό παράδειγμα λογισμικού, το οποίο αντέχει στο χρόνο και μάλιστα ως πρόγονος του σαρωτικού πλέον Google Earth με τις απίστευτες δυνατότητες που έχει, είναι κάποιοι από τους μικρόκοσμους της ΓΑΙΑΣ (δυστυχώς παραμένοντας από το 2000 σε τοπική εθνική εμβέλεια και χωρίς αναβαθμίσεις). Πρόκειται για διερευνητικούς μικρόκοσμους με την απόλυτη έννοια, οι οποίοι δεν διδάσκουν, δεν κατευθύνουν, δεν ρωτούν, δεν αξιολογούν, δεν επιβραβεύουν… Απλώς «υπάρχουν» ψηφιακά, είναι αναπαραστάσεις, προσομοιώσεις, κατασκευασμένες πραγματικότητες, με τις οποίες αλληλεπιδρά ο χρήστης! Αναφέρουμε ενδεικτικά τους παρακάτω 3 προσφιλείς μικρόκοσμους (που παρόλο που διανύουν τα 14 χρόνια τους, δεν έχουμε ακόμη και σήμερα εντοπίσει αντίστοιχες λειτουργικότητες σε ανοιχτές διαδικτυακές πηγές)…

Ιάσων: Γεωγραφικές συντεταγμένες

Σε έναν παγκόσμιο χάρτη και τρεις τρισδιάστατες αναπαραστάσεις της Γης, τη σφαίρα Γη και δύο ημισφαίρια (νότιο και ανατολικό), συγχρονίζονται ταυτόχρονα, το γεωγραφικό μήκος και πλάτος. Ένα «αντικείμενο χειρισμού» (π.χ. αεροπλάνο, ελικόπτερο ή δορυφόρο) παίζει το ρόλο του εξερευνητή και μπορεί να αλλάζει συνεχώς θέση ή να κινείται σε ορισμένη απόσταση, σε μια επιθυμητή κατεύθυνση και μια συγκεκριμένη «ταχύτητα».

Gilbert: Μαγνητικοί χάρτες

Ο γεωγραφικός Βορράς δεν συμπίπτει με τον μαγνητικό Βορρά της πυξίδας, και μάλιστα αυτό, αλλάζει όχι μόνο με την περιοχή, αλλά και με το έτος! Άρα χρειαζόμαστε ειδικούς χάρτες, για να γνωρίζουμε την αντίστοιχη απόκλιση (πριν από τη μεγάλη εξέλιξη της Ηλεκτρονικής Ναυτιλίας)! Πρόκειται για πρότυπο παράδειγμα διαθεματικής προσέγγισης: Μαγνητισμός Φυσικής και Γεωγραφικοί Χάρτες…

Αρίσταρχος: Ηλιακό – Εικονικό πλανητικό σύστημα

Στον μικρόκοσμο του Αρίσταρχου, όχι μόνο πλοηγούμαστε στον άπειρο τρισδιάστατο χώρο του ηλιακού μας συστήματος με πολλές παραμέτρους (όπως φυσικά κάνουν και όλα τα σύγχρονα λογισμικά, Google Earth, Stellarium, System Solar Scope, Celestia) αλλά μπορούμε να δημιουργήσουμε και το δικό μας πλανητικό σύστημα προσδιορίζοντας τις αντίστοιχες παραμέτρους για το αστέρι του και τους πλανήτες που θα κινούνται γύρω από αυτό…

Ερατοσθένης: Μέτρηση ακτίνας της Γης

Μέτρηση στο προαύλιο των Εκπαιδευτηρίων Δούκα με τη μέθοδο του Ερατοσθένη

Και ένας τέταρτος μικρόκοσμος, που η αξιοποίησή του απαιτεί οπωσδήποτε δύο σχολεία, τα οποία θα πρέπει να βρίσκονται σε απόσταση πάνω από 500 χιλιόμετρα και περίπου στον ίδιο μεσημβρινό, ώστε να είναι δυνατή η εφαρμογή της μεθόδου του Ερατοσθένη. Η ιδέα αυτή έχει μάλιστα μετεξελιχθεί στο διεθνές project Eratosthenes Experiment του ODS με τη συμμετοχή εκατοντάδων σχολείων.

Συλλογές Φωτόδεντρου…

Συνολικά, στο Φωτόδεντρο, στη θεματική περιοχή της Γεωγραφίας–Γεωλογίας (περιλαμβάνει και τη Μελέτη Περιβάλλοντος) υπάρχουν συνολικά 932 μαθησιακά αντικείμενα, κάθε τύπου, από εκπαιδευτικά σενάρια μέχρι μικροεφαρμογές/applets.

Η κληρονομιά από τα παλαιότερα έργα στα οποία αναπτύχθηκε ψηφιακό υλικό για τη μελέτη Περιβάλλοντος, τη Γεωγραφία, τη Γεωλογία και την Αστρονομία (και μπορούν να αξιοποιηθούν ακόμη και σήμερα) είναι τα παρακάτω:

• 13 έργα που βρίσκονται στο Φωτόδεντρο – Εκπαιδευτικό Λογισμικό,
• 9 έργα από αυτά τα οποία επιλέχτηκαν να ενταχθούν στις αντίστοιχες Συλλογές του Φωτόδεντρου, σε 120 (από τα 932) Μαθησιακά Αντικείμενα (ΜΑ),
• 4 έργα από αυτά «τρέχουν» online, από το Online Εκπαιδευτικό Λογισμικό της Τεχνικής Στήριξης…

1. ΓΑΙΑ ΙΙ (Πηνελόπη) [11 ΜΑ]
2. Δυναμική Γεωπλοΐα (Χρυσαλίδες) [20 ΜΑ]
3. Γεωλογία – Γεωγραφία Α’-Β’ Γυμν. (ΠΙ), [40 ΜΑ], online
4. Γεωγραφία Ε’-Στ’ Δημοτικού (ΠΙ), [8 ΜΑ], online
5. Μελέτη Περιβάλλοντος Α’-Δ’ Δημοτικού (ΠΙ), [6 ΜΑ], online
6. Περιβάλλον – Η Προστασία του Δάσους (Νηρηίδες), [10 ΜΑ], online
7. Μικροί Επιστήμονες σε Δράση για την Προστασία του Πλανήτη (Νηρηίδες), [5 ΜΑ]
8. Άνθρωπος και Φύση (Νηρηίδες), [8 ΜΑ]
9. Πλανήτης Γη Β’ (Νηρηίδες), [12 ΜΑ]
10. Πλανήτης Γη Α’ (Νηρηίδες)
11. Η Πόλη (Νηρηίδες)
12. Η Ελλάδα και ο Κόσμος μέσα από τους Χάρτες (Νηρηίδες),
13. Η Ναυσιπλοΐα στη Μεσόγειο και ο Ρόλος της από την Αρχαία Εποχή έως Σήμερα (Νηρηίδες)

Αντίστοιχο υλικό υπάρχει και σε πολλούς διαδικτυακούς τόπους, μεταξύ των οποίων στο e-geografia και το seilias.gr.

Ευχόμαστε δημιουργικές γεω-πλοηγήσεις…

ΓΚ, ΕΣ, 31/08/2015

Σημείωση: Το απόσπασμα για τη «ΓΑΙΑ» είναι από τα βιβλία του λογισμικού «ΓΑΙΑ ΙΙ«, βασικός εμπνευστής του οποίου (από την αρχική του έκδοση ως λογισμικό των Σειρήνων, το 1998-99, μέχρι τη συνέχειά του, ως λογισμικό της Πηνελόπης, το 2000-03) ήταν ο φίλος και καινοτόμος δάσκαλος Νίκος Δαπόντες… Μια δημιουργικότατη σκυταλοδρομία ιδεών, από όλους τους συνεργάτες του έργου, έδωσε αυτό το σημαντικό αποτέλεσμα…

Χαρτογραφώντας το Φωτόδεντρο για την Ημέρα της Γης…

Μια νέα, ολοκληρωμένη απόπειρα «χαρτογράφησης» του Φωτόδεντρου, του ελληνικού αποθετηρίου με τα ψηφιακά μαθησιακά αντικείμενα, στάθηκε η αφορμή γι’ αυτό το τρίτο αφιέρωμα στη φετινή Ημέρα της Γης στις 22/4 (με πρώτο 216 δισδιάστατοι και τρισδιάστατοι χάρτες… για το Earth Day 2013, δεύτερο Ταξιδεύοντας με τη Γη μας… για το Earth Day 2014 και έναυσμα Για 200 χρόνια κατακτούσαμε τη Φύση. Τώρα, τη χτυπάμε μέχρι θανάτου. 20 αποφθέγματα ‘φόρος τιμής’)…

Ας δούμε όμως πρώτα, όπως συνηθίζουμε άλλωστε, τη σημασία που δίνουν τα λεξικά στον όρο (η οποία στα αγγλικά συνήθως αποδίδεται με τη λέξη mapping). Η λακωνικότητα της ερμηνείας, από το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, «χαρτογραφώ: συντάσσω και σχεδιάζω γεωγραφικούς χάρτες» μας οδηγεί και σε άλλες αναζητήσεις…

• τοποθετώ σε γεωγραφική παράσταση δεδομένα από διαφορετικές επιστήμες για να δείξω σε ποιες γεωγραφικές περιοχές απαντούν ορισμένα φαινόμενα (Λεξικό Κριαρά),
• εντάσσω στα δεδομένα γεωγραφικού χάρτη τα φαινόμενα που απαντούν σε κάθε περιοχή, όπως τα εντοπίζει και τα κατατάσσει μια επιστήμη (Λεξικό Μπαμπινιώτη).

Πέρα όμως από την κυριολεκτική σημασία της λέξης, υπάρχει και η μεταφορική. Χαρτογραφώντας αυτό που δεν είναι για όλους συγκεκριμένο, ορατό και απτό… το καθιστώ από ρευστό, συγκεκριμένο, από μη ορατό, ορατό, από συγκεχυμένο, απόλυτα απτό (Ν. Παρίσης). Και εδώ είναι η πρότασή μας, να δούμε τη χαρτογράφηση και ως μία αφήγηση, οποιουδήποτε οδοιπορικού, με μικρούς ή μεγάλους όμως διαδραστικούς σταθμούς, δηλαδή links με apps (όπως είχε αρχικά αναφερθεί και στο άρθρο του 2013)…

Αναρίθμητα τα παραδείγματα, και κυριολεκτικής – μεταφορικής χαρτογράφησης, αλλά και στατικής – δυναμικής, με την έννοια των παραμέτρων ή της αλληλεπίδρασης με τον χρήστη. Ενδεικτικά θα αναφερθούμε στις παρακάτω 4 απλές κατηγορίες χαρτογράφησης (καθώς η ταξινομία της και η αναφορά σε συνθετότερες χαρτογραφήσεις, ξεφεύγει από τον σκοπό του παρόντος άρθρου):

1. Χαρτογράφηση Χώρου…

Το απόλυτο εργαλείο χαρτογράφησης είναι φυσικά το Google Earth – Maps, με τις διάφορες εφαρμογές του (π.χ. Street View, Sky, Gallery, 3D Imagery, Classroom Resources κλπ). Εδώ μπορούμε να κάνουμε κάθε μορφής πλοήγηση – διάδραση σε δισδιάστατους και τρισδιάστατους χάρτες, με οποιασδήποτε μορφής εμπεριεχόμενο υλικό (π.χ. ιστορικοί χάρτες, παλιοί χάρτες, «χαρτογράφηση ανισοτήτων», μικρόκοσμοι γεωγραφίας κλπ).

Το Φωτόδεντρο πέρα από τη μεγάλη Συλλογή με Πολυχάρτες, η οποία περιέχει και 216 πρωτογενείς χάρτες υψηλής ανάλυσης, έχει πολλές εφαρμογές που αξιοποιούν το Google Earth και έχουν την κωδική ονομασία Geocoder. Η παρακάτω εικόνα είναι μια χαρτογράφηση του ουρανού από το «Sky Map» (για κινητά – ταμπλέτες, δυνατότητα που έχουν και άλλες αντίστοιχες εφαρμογές, όπως Stellarium, Solar Scope System κλπ).

 

2. Field Trips…

Μία πιο στοχευμένη χαρτογράφηση είναι να αποτυπώσουμε μια πορεία πάνω σε έναν χάρτη με ποικίλες πληροφορίες, όπως στο παρακάτω σχήμα τα Ταξίδια του James Cook, μία από τις εφαρμογές που έχει το Φωτόδεντρο, ή να πλοηγούμαστε στην εικονική διαδρομή ενός χώρου, όχι απαραίτητα πάντα με ένα χάρτη (π.χ. Louvre Online Tours, Nasa VFT, ή άλλα Virtual Field Trips).

3. Χαρτογράφηση Εννοιών

Για τους εννοιολογικούς ή νοητικούς χάρτες (concept ή mind maps) υπάρχει πολύ εκτενής… διαδικτυογραφία και δυνατότητα αξιοποίησής τους στην εκπαιδευτική διαδικασία (υλικό με πολλά «revised» υπάρχει στο elenaell mindmaps). Το Φωτόδεντρο, έχει τον «Εννοιολογικό Χάρτη» ως κριτήριο επιλογής «Τύπου Αντικειμένου» (η αναζήτησή του στις 30/4/2015 εντόπισε 62 μαθησιακά αντικείμενα στα 7000+, ένα από τα οποία είναι και το παρακάτω, Η φύση είναι το σπίτι μας).

4. Infographics

Άλλη μια σχετικά πρόσφατη αχανής και πολύ πιο ευρεία κατηγορία χαρτογράφησης, είναι τα λεγόμενα Infographics, τα οποία συνιστούν μια οπτικοποιημένη αναπαράσταση πληροφοριών ή/και δεδομένων… Εδώ αρκούμαστε σε αναφορές, όπως το Blooming Αpps Ιnfographic του σχήματος, οι Εκπαιδευτικές Εφαρμογές για iPad & Android και το απίστευτο υλικό που μπορεί εύκολα να βρεθεί σε Boards του Pinterest…

Η προτεινόμενη περιεκτική Χαρτογράφηση του Φωτόδεντρου, εστιάζοντας στη Γεωγραφία και τη Μελέτη Περιβάλλοντος, παρουσιάζεται στις παρακάτω 20 διαφάνειες, με αφορμή εισήγηση στο «Επιμορφωτικό σεμινάριο για την ανάδειξη και προβολή καλών πρακτικών αξιοποίησης ψηφιακού περιεχομένου» (Δευτέρα 16/2/2015, 3ο Γυμνάσιο Κηφισιάς).

Μια πρόταση, που απορρέει από τις παραπάνω ιδέες, μπορεί να είναι ένα παιχνίδι θησαυρού, βασισμένο σε μιαν αφήγηση η οποία να περιέχει διασυνδέσεις (links) προς διαδραστικά ή μη μαθησιακά αντικείμενα του Φωτόδεντρου και όχι μόνο… Τα παιδιά, στο πλαίσιο εκπαιδευτικών πρακτικών, θα μπορούσαν να είναι και παίκτες και ερευνητές και δημιουργοί ενός τέτοιου παιχνιδιού…

Γ. Κωτσάνης, Ε. Σπυράτου, 30/4/2015

Σημειώσεις…

Ενδεικτικό πρόσθετο υλικό μπορεί να αντληθεί και από τις παρακάτω πηγές…

• Ψηφιακό Σχολείο: Έργο της Ομάδας εμπλουτισμού των ηλεκτρονικών βιβλίων Γεωγραφίας και Μελέτης Περιβάλλοντος και Πώς οι τρισδιάστατοι χάρτες μας μαθαίνουν να βλέπουμε και όχι να κοιτάμε (3o Συνέδριο Ημαθίας 2014)
• Ένταξη και αξιοποίηση ψηφιακών μαθησιακών αντικειμένων της Γεωγραφίας στη διδακτική πράξη (Ζαχαρίας Μανουσαρίδης, 19/12/2014)
• Ημερίδα με θέμα: Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Περιεχόμενο και η αξιοποίησή του στο πλαίσιο καλών πρακτικών (19/12/2014)
• Δίκτυο καινοτόμων εκπαιδευτικών. Ανάδειξη και προβολή ανοιχτών πρακτικών αξιοποίησης ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου (Ειρήνη Τζοβλά)
• Δίκτυο Καινοτόμων Εκπαιδευτικών, για το Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Περιεχόμενο
• Και άλλο επιπλέον επιλεγμένο υλικό στο… GEO Pinterest!

132+41 Ψηφιακοί Χάρτες σε 75 Εφαρμογές του Ψηφιακού Σχολείου με 1,2,3 κλικ!

• Μπορούμε να αναζητήσουμε οποιοδήποτε τοπωνύμιο στον παγκόσμιο χάρτη;
• Μπορούμε να μετρήσουμε οποιαδήποτε απόσταση δύο γεωγραφικών σημείων;
• Μπορούμε να αλλάξουμε σε τρισδιάστατη τη θέαση ενός επίπεδου χάρτη;
• Μπορούμε να απεικονίσουμε σε ραβδόγραμμα το ανάγλυφο μιας περιοχής;
• Μπορούμε να επικολλήσουμε δύο διαφορετικούς χάρτες, τον ένα πάνω στον άλλο (layers);
• Μπορούμε να παρακολουθήσουμε τις υψομετρικές διαφορές ενός ποταμού από τις πηγές στις εκβολές του;
• Μπορούμε να πραγματοποιήσπουμε εικονικά το ταξίδι του Μαγγελάνου;

… και σε πολλές πολλές άλλες ερωτήσεις, μπορούμε να απαντήσουμε, με τις 75 εφαρμογές τις οποίες ανέπτυξε η Ομάδα Γεωγραφίας – Περιβάλλοντος του Ψηφιακού Σχολείου, στην ολοκληρωμένη πλέον «Συλλογή Χαρτών» του Φωτόδεντρου!

Οι 75 εφαρμογές της Συλλογής, οι οποίες και εμπλουτίζουν τα 6 ψηφιακά βιβλία Γεωγραφίας και Μελέτης Περιβάλλοντος (από τη Γ΄ Δημοτικού μέχρι τη Β΄ Γυμνασίου), περιέχουν 173 διαφορετικούς χάρτες, κάθε μορφής, όπως:

• γεωμορφολογικούς – πολιτικούς,
• κλιματικούς – βλάστησης,
• θερμοκρασιών – βροχόπτωσης,
• γλωσσών – θρησκειών και κατανομής πληθυσμού, καθώς και,
• επιλεγμένων φυσικών περιοχών και μνημείων.

Οι εφαρμογές χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

Ι. ΠΟΛΥΧΑΡΤΕΣ

6 κατηγορίες χαρτών για την Ελλάδα, την Κύπρο, τις Ηπείρους και τον Κόσμο, όπως φαίνεται στην παρακάτω απεικόνιση (σε pdf) με τις αντίστοιχες ενεργές διασυνδέσεις (κουκίδες).

ΙΙ. GEOCODER

Χάρτες και εργαλεία (Geocoder) βασισμένα στα Google Earth και Maps που απεικονίζουν την υδρόγειο σφαίρα, τον παγκόσμιο χάρτη και επιμέρους χάρτες με προτεινόμενες περιηγήσεις και τρισδιάστατες απεικονίσεις, όπως φαίνεται στην παρακάτω απεικόνιση (σε pdf) με τις αντίστοιχες ενεργές διασυνδέσεις.

Οι ψηφιακοί αυτοί χάρτες μπορούν να αξιοποιηθούν από οποιονδήποτε, οπουδήποτε, οποτεδήποτε και για οποιονδήποτε (εννοείται καλό!) σκοπό…

ΓΚ, 30/10/2013

ΥΓ1: Οι ΠΟΛΥΧΑΡΤΕΣ μπορούν να τρέχουν και τοπικά στον υπολογιστή, χωρίς να απαιτείται διαδίκτυο (μπορείτε να τα κατεβάσετε από εδώ! 477 MBs), ενώ οι εφαρμογές GEOCODER απαιτούν οπωσδήποτε διαδίκτυο (λόγω του Google Earth).

ΥΓ2: Οι χάρτες τρέχουν σε όλα τα λειτουργικά συστήματα, και σε κάθε είδους συσκευή Android (πλην των ΠΟΛΥΧΑΡΤΩΝ που δεν τρέχουν σε iPad – iPhone).

ΥΓ3: Θα ήθελα να μνημονεύσω την απίστευτα άοκνη προσπάθεια όλων των συντελεστών του ογκώδους αυτού έργου (με πιο μικρό, το δικό μου «μερίδιο»), αλλά και την λεπτομερή χαρτογραφική επιμέλεια του Γιώργου Τάταρη.

«Ταξιδεύοντας με τη Γη μας…» την Ημέρα της Γης!

22 Απριλίου: άλλη μια σημαντική παγκόσμια μέρα! Αυτή τη φορά μιλάμε για την «Παγκόσμια Ημέρα της Γης». Η ημέρα αυτή, όπως πολύ εύκολα μπορεί κανείς να εντοπίσει, καθιερώνεται από το 1970, οπότε και εκατομμύρια Αμερικανοί βγήκαν στους δρόμους ζητώντας μέτρα και σεβασμό για το περιβάλλον. Η συγκεκριμένη γιορτή συντονίζεται παγκοσμίως από το Δίκτυο Ημέρας της Γης, Earth Day Network, σε περισσότερες από 190 χώρες.  Σήμερα, όπως αναφέρει το δίκτυο, πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε πολλές πόλεις του κόσμου, από την ανατολή στη δύση και από τον βορά στο νότο, αναλαμβάνουν δράση στις κοινότητές τους για την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος,  the Face of Climate Change Wall (και στο Instagram)…

Εμείς, θα γιορτάσουμε τη μέρα αυτή με δύο τρόπους! Θα αφήσουμε τη φαντασία μας ελεύθερη, και έχοντας μόνο ένα παράθυρο στον κόσμο, αυτό της οθόνης του υπολογιστή μας, θα κάνουμε ένα ταξίδι, ψηφίζοντας παράλληλα στο διαγωνισμό «Doodle 4 Google: «Η Ελλάδα μου»«, το ένα από τα 60 «doodles» που ξεχώρισαν, το «Ηλιοβασίλεμα αλλά Ελληνικά» (του μαθητή από την Άρτα)…Το λεκτικό ταξίδι μας (ένα είδος storytelling), ζηλεύοντας πάντα την απίστευτη ιστορία του «Αστρολάβου»,  ξεκινάει ακριβώς λίγο «πάνω» από τον τόπο μας, ας πούμε από το σχολείο μας, στις συγκεκριμένες γεωγραφικές συντεταγμένες (λ, φ) που βρισκόμαστε, και έχουμε εστιάσει στο τελευταίο όριο των 20 μέτρων που μας επιτρέπει το Google Earth. Παρατηρούμε για λίγο την περιοχή, προς όλες τις κατευθύνσεις, και συνεχίζουμε την περιήγησή μας προς την Ακρόπολη. Παρακολουθούμε ένα προκαθορισμένο «3D tour«, μπορούμε φυσικά να σταματήσουμε όποτε και όπου θέλουμε για να πλοηγηθούμε ελεύθερα, και μετά συνεχίζουμε εξερευνώντας τα μεγαλύτερα βουνά, τα ποτάμια και τις λίμνες τις Ελλάδας. Αλλάζουμε συνεχώς «οπτικές», από τον γεωμορφολογικό και τον πολιτικό χάρτη, στον χάρτη βλάστησης –  θερμοκρασιών – υδατοπτώσεων. Ένα όμως μικρό διάλειμμα παιχνιδιού χρειάζεται! Τι είναι καμουφλαρισμένο στις τοποθεσίες από τις οποίες συνεχώς περνάμε;  Συνεχίζουμε, χαράζοντας μιαν απόλυτη «οριζόντια» διαδρομή, από τα δυτικά προς τα ανατολικά, από τον Αμβρακικό στον Παγασητικό, επιλέγοντας τα «δικά» μας σημεία για να μελετήσουμε πώς μεταβάλλεται το υψόμετρο στο κέντρο της Ελλάδας…

Συνεχίζουμε πια στη θάλασσα, προς τα βόρεια, παρατηρώντας τη ζωή των ανθρώπων στα νησιά, περνάμε από το Βόσπορο και ψάχνουμε στη Μαύρη Θάλασσα τις εκβολές του Δούναβη… Εδώ θα επιχειρήσουμε να περάσουμε «ανάποδα» με το ποταμόπλοιό μας, από όλες τις πρωτεύουσες που διασχίζει ο Δούναβης και μέσα από ένα τεχνητό κανάλι να βρεθούμε στο Ρήνο, φτάνοντας στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης, το Ρότερνταμ. Στη συνέχεια, θα διασχίσουμε τα παγωμένα νερά της Βόρειας Θάλασσας, περνώντας τα όρια της Ευρώπης,  με προορισμό ακριβώς το σημείο [0 – 90º], ακριβώς δηλαδή πάνω στον Βόρειο Πόλο… Θα μπορούσαμε, φυσικά, να συνεχίσουμε προς το νότο, ακολουθώντας ακριβώς τον μεσημβρινό των 180º, αλλά όχι!

Αν αρχίσουμε σιγά σιγά να ανεβαίνουμε, πραγματοποιούμε κάποιες μετρήσεις συστατικών της ατμόσφαιρας, και στη συνέχεια, προσπαθώντας να κάνουμε το πρώτο μας βήμα στη Σελήνη για να νιώσουμε πιο ανάλαφροι, συνειδητοποιούμε ότι το ταξίδι μας είναι διπλό! Δεν είμαστε μόνο εμείς που ταξιδεύουμε, αλλά και η ίδια η Γη μας! Καταρχήν, μπορούμε με πολλή προσοχή να παρατηρήσουμε την κίνησή της γύρω από τον νοητό άξονά της, τη μέρα-νύχτα, πώς δηλαδή πέφτει το φώς του ήλιου πάνω στην επιφάνειά της, να μελετήσουμε τις φάσεις της Σελήνης και λίγο πιο αργά πλέον να απομακρυνόμαστε και να παρατηρούμε την περιφορά της (δική της και δική μας!) γύρω από τον Ήλιο! Και με την «κάμερά» μας προς τη Γη, επιταχύνουμε το χρόνο και παρατηρούμε πώς αλλάζουν οι εποχές, στο βόρειο ημισφαίριο… Άλλη μια στάση για το… παιχνίδι των εποχών! Όμως, αρχίζει πλέον να απλώνεται, προς κάθε κατεύθυνση, το ηλιακό μας σύστημα με όλους τους πλανήτες του… Και το ταξίδι μας μπορεί να συνεχιστεί ακόμη πιο μακριά…

Και όμως όλα τα παραπάνω, το καταλάβατε ήδη, είναι πλέον εφικτά, στις ιστοσελίδες του Ψηφιακού Σχολείου, και είχαμε την ευκαιρία, ένα ελάχιστο δείγμα, να τα παρακολουθήσουμε στην αποψινή ημερίδα, με θέμα «Τεχνολογικός Γραμματισμός και Εκπαίδευση», μέσα από τις διαφάνειες που παραθέτουμε «Ταξιδεύοντας με τη Γη μας»… διδακτικές προτάσεις αξιοποίησης του Ψηφιακού Σχολείου στα μαθήματα των Φυσικών Επιστημών…

Καλή πλοήγηση!

ΕΣ, ΓΚ, 22 Απριλίου 2013

ΥΓ: Εκ των υστέρων ανακαλύψαμε και άλλες σχετικές πηγές. Η ημέρα αυτή αξιοποιείται, σε όλο τον κόσμο, πολλαπλώς στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ένα μικρό δείγμα με πολλές ιδέες στο άρθρο της Edutopia:  Earth Day 2013: Lesson Plans, Reading Lists and Classroom Ideas.

Πολυ-Χάρτες Ψηφιακού Σχολείου (από την Ομάδα Γεωγραφίας – Περιβάλλοντος)

Οι χάρτες φαίνεται ότι είναι πλέον αναπόστατο τμήμα της κοινωνικής μας ζωής, αλλά και της διδακτικής πράξης. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μια από τις παγκόσμιες δυνάμεις στην τεχνολογία, η Google, έχει αναπτύξει απίστευτα προϊόντα και υπηρεσίες (για πριν από λίγα χρόνια), όπως το Google Earth, τα Google Maps, τις Street View  Collections, τις Galleries, τα Showcases κλπ, για να απαριθμήσω τα σημαντικότερα… Ενδεικτικά αναφέρουμε και έρευνα (Pew Internet and American Life Project) σύμφωνα με την οποία το 75% των κατόχων smartphones χρησιμοποιεί αντίστοιχες εφαρμογές.

Στο πλαίσιο του Ψηφιακού Σχολείου, η Ομάδα Γεωγραφίας – Περιβάλλοντος, δημιούργησε μια πλήρη σειρά από ελληνικούς χάρτες, οι οποίοι, όντας διάσπαρτοι μέσα στα εμπλουτισμένα βιβλία, δεν έχουν εύκολη πρόσβαση (μέχρι να αναρτηθούν και ως γενικό υλικό στο Ψηφιακό Σχολείο). Ακόμη και όταν τους αναρτήσουμε στο Φωτόδεντρο, δεν θα μπορεί κάποιος να τους καλεί με «ένα κλικ» (!) όπως στο παραπάνω pdf… Αξιοποιήστε λοιπόν και διαδώστε το απλό, αλλά χρήσιμο αυτό αρχείο, με τα 38 συγκεντρωμένα links στους πολλαπλούς χάρτες για κάθε είδους διαθεματική εφαρμογή…

ΓΚ, 3/12/2012